Hozan û mamoste Nana Esma, yew cinîya ke hetê Rojawanê Afrîqa (Nîjerya) de serra 1793 de ameya dinya.

Perwerdeyîya bêmîsal û pawitişê cinîyan

Nana, keyeyêkê bawermendê dînî de bîye pîle. Pîyê aye Mele Osman Fodî mamosta bi û giranîyêka pîle dayêne wendişê domananê xo. Wexto ke komel cinî û camêrdan mîyan de cîyayî kerdêne, pîyê aye bê cîyayî domananê xo yê kêna û lajan rê nuştiş û wendiş musna. Heskerdişê aye ya wendiş,î kitabxaneyê pîyê aye de hîna zêde bîye.

Nana bawer kerdêne ke cinîyî tena bi perwerdeyî şenê resê serkewtişanê pîlan û xo bipawê. Bi na bawerî, aye verê cû merkezê wendişî kerdî a û perwerde da. Armancê Nana, cinîyan resnayîşê yew sewîyeya zanayîşî ke bieşkê xo û keyeyê xo îdare bikerê.

Aye dima ke grûba cinîyan a verêne perwerde kerde, ê cinîyî seba ke cinîyanê bînan perwerde bikerê, wezîfedar kerdî. Aye ê cinîyanê perwerdekerdeyî, seba ke qet yew cinî bêperwerdeyî nêmano, şirawitî dewan. Cayê perwerdeyî zî keyeyê cinîyanê ke tewr fêqir bîy.

Nana çar ziwanî zanayêne û ziwanê aye yo sereke Erebkî bi. Seba serkewtişanê xo yê komelkî bîye şêwirmenda walî. Aye nê wextî de zî pîya bi karê xo yê rayberdişê welatî, giranî dayêne cinîyan û înan reyde mijul bîyêne.

Nana Esma, pîya bi xebatanê xo yê komelkî, nuştoxîye de zî serkewte bîye û zêdeyî 60 kitabî nuştî. Kitabê aye ameyî çarnayene bi ziwananê cîya-cîya û unîversîteyanê Rojawayîyan de sey ders ameyî dayene.

Hozanê aye Afrîqa û Rojhelatê Mîyanênî de namdar bîy. Sîstemê aye yê perwerdeyî welatanê cîya-cîya de ame şuxilnayene.

Nana, seba cinîyanê Afrîqa û dinya bîye mîsalêko pîl.

Zaf hunermendî, hemserekê bajar û qezayan, temsîlkarê partîyanê sîyasîyan û dezgehanê komelê sivîlî û bi seyan kesî tewrê festivale bîy. Festîvale Merkezê Kulturî yê ÇandAmedî de dest pêkerd.

Badê cû festivalebi ramojnayîşê fîlmê "Ray/Yol" ê Yilmaz Guneyî dest pêkerd.

Sîpan Dagdevîren (Akademîya Sînemayê ya Rojhelatê Mîyanênî) verê konserî qisey kerd û va ke festîvale hîkayeyanê dinya û merdiman ano têhet û rayîr keno a.

Dagdevîrenî va: "Ma ewro Amed de hîkayeyêka newîye nusnenê. Na festîvale do sînemageranê ameyoxî rê rayîr bikero a. Yilmaz Guney çend serrî verê cû vatbi, 'Wa dost û dişmen bizanê ke ma do ser bikewê.' Sey vateyê to ma do serbikewe. Biciwîyo sînemaya Kurdkî, biciwîya sînemaya azad, sînemaya şorişger!"

Hemsereka Şaredarîya Pîle Serra Bucakî zî va ke festîval raywantîyêka hempar a. Hemserek Dogan Hatunî zî Yilmaz Guney, Halîl Dag û endamê Heyetê Îmraliyî Sirri Sureyya Onder ardî vîr û va: "Ma deyndarê keda înan ê."

Peynî de belgefîlmê "Kardeş Turkuler" ê Çayan Demîrel û Ayşe Çetînbaşe ame mojnayene.

Welat de bi bedilyayîşê hewayî yew nêweşîya kompleks ke hem zerrîya merdimî hem zî sîstemê merdimi xira kena, vila bîya. Pisporî semedê tutan hîşyarî danê ke wa keyeyî tutanê xo yê nêweşan nêşirawê mekteban.

Ma hamnanêko derg û germ peyê xo de verda. Labelê vîyartişê payîzî ra ver bi zimstanî, hewa hêdî-hêdî nêbî; hewa ca de bi serd. No bedilyayîşê germîye, muqawemetê leşa ma zî bedina û ma nika raştê "epîdemîyêka kokteylî" amey.

Ewro kuçeyanê bajaran de, servîsanê lezînan ê nêweşxaneyan de û en muhîm zî korîdoranê mekteban de yew nêweşîya kompleks gêrena. Kompleks a, çunke tena grîbêka (diştere) klasîke nîya; hem zerrîya merdimî vêşnena, kuxayîş, hem zî mede û sîstemê hezmî (sindirim) xira kena.

Verê cû wexto ke hewa serd bîyêne, ma vatêne "Adir do bikewo û kuxayîş bivîyaro." La na hewe wîna nîyo. Nêweşî bi dejê qirike dest pêkena û bi qelewnayîş, adir û emel dewam kena ... Yanî leşa merdimî di hetan ra, mîyanê xo de şer kena.

Tîya de barêko giran keweno milê keyeyan. Ma zaf rey vînenê, tutî pa nêweşîye şirawîyenê mekteb. Beno ke şert û mercê xebata babî û dadîyan zor danê, labelê şirawitişê tutanê nêweşan hem prosesê weşbîyayîşê ey derg keno hem zî heqê tutanê bînan weno. Vîruso ke yew gedeyî ra dest pêkeno, beno zincîrêke û heme sinife, dima heme mekteb û peynî de heme keyeyanê înan gêno binê tesîrê xo.

Hişyarîya pisporanê weşîye zelal a: "Qutuyê antîbîyotîkan ca de mekerên a!" Nê halanê nêweşîyanê vîrusal û kompleksan de, dermano en pîl îstîrahet o.

Ganî ma nê wextî de zaf awe bidê gedeyanê xo, werdê înan bi vîtamînan xurt bikerê û heta ke tam weş nêbê, înan keye de tepişê. Weşîya gedeyan sermayeyo en pîl o. Ganî ma nê heqê weşîye bipawê. Miqatê xo bibêne.

Goreyê melumatî, otobusê ke plakaya ci 34 SD 1521 a û şofêrê ci hema nêzanîyeno, bi sebebê varanî rayîr de tehsikîya û qeza kerd.

Qeza ra dima zaf ambûlans, îtfaye û polîs şîy cayê hedîseyî. Birîndarê ke otobus de bîy (3 kesî), dima ke hetê ekîban ra mudaxeleyo verên ame kerdene, neqlê nêweşxaneyanê dormeyî bîy.

Mehmet Akbaş û Adem Karakoç di muzîsyenê kirmanc ê. Her di zî raşta zî karê xo de zaf serkewte yê. Nê di muzîsyenê serkewteyî Ewrûpa de cuwîyenê û xebatanê xo yê muzîkî Ewrûpa de ramnenê. Tedeyîya Zazakî Songs Projectî de deyîyê Kirmanckî yê tradîsyonelî ca genê. Demêk ra ver ê vejîyaybî turneyêk û nika zî deyîra verêne ya na projeye ameya weşanayene. Deyîra bi nameyê ‘Husna’ ameya qeydkerdiş û platformanê dîjîtalan ser ra ameya weşanayene.

Çarçeweya xebatanê ziwanî de, ZIWAN-KURDî bi hetkarîya Komeleya Cigêrayîşê Ziwan û Kulturî ya Mezopotamya (MED-DER) û Komeleya Ziwan, Kultur û Hunerî (ANKA-DER), seba gedeyan çalakîyêke viraşte.

Kuçe de govende, bîna de perwerde

Verî ke çalakî dest pê bikero, mamosteyanê ZIWAN-KURD û MED-DERî, gedeyan reyde kuçeyanê Sêwregi de ameyî têhet. Înan uca muzîk kerd a û mirdîya xo keyf kerd. Dima ra zî şîyî bînaya komele.

Bînaya komele de domanan verî govende girewte û eyf kerd. Dima ke govend qediya, mamosteyan Alfabeya Kurdkî musna gedeyan.

Çime: MA

Seydwanê ke arazîyê Xarpêtî de gêrayêne, xozêko pîl ke giranîya ci 200 kîlo yo, kerd hedef û kişt.

Goreyê îdîayan, no xoz zirar dayene citkaran. Kesê ke leşa xozê 200 kîloyî dîy, şaş mendî û va "Ma heta nika xozêko wina pîl nêdîyo."

Plan kerdêne ke dewa Qerebegan (Karabakır) a qezaya Xozatî û dewanê Dorutay, Ardiç û herêma Orcanî ya Pêrtage de, 2 hezar û 200 donim erdî ser de "Kanaya Ponz û Qumî" bêro viraştene. Labelê bi hewldanê Walî Şefik Aygolî, na proje amey betalkerdene.

Mijdanî Cemxane de amey dayene

Walî Aygolî, zîyaretê Cemxaneyê Ağuçanî (Seyîd Mençek) de şarî reyde ame têlewe û qerarê betalkerdişî aşkera kerd.

Aygolî da zanayene ke ey Wezaretanê eleqedaran reyde qisey kerdo û va: "Ma muhîmî danê xozaya Dêrsimî û telebanê şarî. Coka ma qerar da ke na proje bêro betalkerdene. Ma do herême de xebatanê pawitişê xozaye bidomnê."

Hedîse, kîlometreya 10. ya rayîrê Çewlîg-Solxanî de, mewqîyê "Kardeşler"î de ame meydan. Goreyê melumatî, şofêrê wesayîtê tîcarî yê bi plakaya 50 BG 379, hakimîyetê dîreksîyonî vîndî kerd. Wesayît rayîr ra vejîya û da dîregê elektrîkî yo ke kenarê rayîrî de bi ro.

Weşîya înan baş a

Qeza de 2 kesî bi hawayêko sivik birîndar bîy. Dima ke şahadan xeber da, ekîbê weşîye û polîsî şîy cayê hedîseyî.

Birîndarî bi ambûlansan amey berdene bi Nêweşxaneyê Dewlete yê Çewlîgî. Ame zanayîş ke weşîya birîndaran baş a. Polîsan cayê qeza de cigêrayîş kerd.

Amedsporî maçî rê zaf lez dest pêkerd. Deqîqaya 37. de Andre Poko taximê xo 1-0 vist vernî. Çar deqîqa dima, kaykerdoxê reqîbî Burak Oksuzî gole eşte qeleya xo û ferq vejîya 2.

Umranîyesporî xo ver da

Deqîqayanê dergkerdeyan ê nîmeyê verênî de Batuhan Çelikî seba Umranîyesporî gole eşte û ferq kerd yew. Nîmeyê dîyinî de eynî kaykerdoxî reyna gole eşte û skor kerd 2-2.

Gyan û Diagne vejîyay sahne

Dima ke skor bi seypê, Amedsporî zextê xo zêde kerd û stêrko ciwan Felix Afena-Gyanî taximê xo reyna vist vernî: 3-2. Labelê Umranîyesporî bi golê Benny skor kerd 3-3. Kaykerdoxanê Amedsporî seba 'faul'î zaf îtîraz kerd, la hakemî qerarê gole da.

Diagne nuqte rona

Deqîqaya 90+3. de golkerê Amedsporî Mbaye Diagne vejîya sahne. Diagne gole eşte û Amedsporî bi netîceya 4-3 ser kewt.

Bi nê netîceyî Amedspor vejîya rêza dîyine.

Metin û Kemal Kahraman semedê konserêkê taybetî yê albumê "Ferfecir"î, Merkezê Kongreyî yê ÇandAmedî de vejîyay sehne.

Konserî eleqeyê şarê Amedî pîl bi. Tîyatrokarî, hunermendê sînema, temsîlkarê partîyanê sîyasîyan û dezgehanê komelê sivîlî û zaf heskerdoxê muzîkî ameybî şewe.

Metin &Kemal Kahraman bîşew Amed de konser da.
Gama ke kilama "Sultan suyu" vatêne, resimê hepsîyanê sîyasîyan ameyî mojnayîş. pic.twitter.com/GiFMkog47J

— Zazakî News (@zazaki_news) December 7, 2025

Hunermendan kilamê xo bi sînevîzyono ke tede fotografê "Koç û Herb"î û "Xoza"yî estbîy, pêşkêş kerdî. Performansê birayanê Kahramanan hetê beşdaran ra zaf ame heskerdiş.

Wexto ke kilama namdare "Dewrano" amey vatene, salon de bi deqîqayan çepikî amey kuyene.

Kemal Kahramanî mîyanê konserî de qisey kerd û bale ante zehmetî û prosesê viraştişê albumê 'Ferfecir'î ser. Kahramanî teşekurê meymanan kerd ke ê tena nêverday.

Konsero ke tede hem kilamê Zazakî him zî Tirkî amey vatene, peynî de bi govendan qediya.

Kay do 10ê Çileyî 2026 de hewa verêne perdeyê xo bikero a.

Trajedî û mizah pîya yê

Kayê Antîgone, behsê micadeleyê mabênê wîjdanê şexsî û otorîteya dewlete gêno. Antîgone seba ke cenazeya birayê xo defn bikero, mergî gena çimanê xo ver û vera dewlete vejîyena.

Ame zanayîş ke her çiqas esasê kayî trajedî bo zî, mizah û komedîyê herêmî zî tede estê.

Detayê kayî:

Tarîx: 10ê Çile 2026 (Şeme)

Saete: 18.30

Ca: Salona Konferansî ya Şaredarîya Çewlîgî

Derhêner: Yunus Çiftçi

Kaykerdoxî: İsmail Elhakan, Hakan Kaya, Suhat Sözer, Murat Kaya, Büşracan Kelbat, Salih Toprak, Ahmet Günce.

Sînora Emrî: 12+

Heq: 300 TL

Nuqteyê rotîşê bîlêtan:

Boston Cafe, Moda Dil Akademisi û Mefa Özel Eğitim Kurumu.

Rayîrşîyayîşî ra dima Temsîlkara Haber-Senî Songul Yildize eşkerayîye wende. Yildize bale ante îdîayanê ke vanê bajar de fuhuş, çetebîyayîş û madeyê hîşberî zêde bîyê ser.

Yildize îzah kerd ke nifusê ciwanan bêkar o û cinîyî binê tedaya ekonomîkî û komelkî de yê. Yildize va: "Bêkarîye û zextê ekonomîkî, xusûsen cinîyanê ke tena ciwîyenê û paştdayîşê keyeyê înan kêmî yo, keno hedefê nê sîstemê tarîyan. Krîzê ekonomîkî yê ke xorîn beno, beno sebeb ke tayê cinîyî bikewê doma çeteyan. Îdîayê cîdî estê ke vanê 'bi rayîrê şîdet, tehdît û deynkerdişî' cinîyan zereyê na dame de tepişenê."

Yildize reaksîyon nîşanê îdîayanê ke çapemenîye de vejîyay da va:

"Zafê îdîayanê ke vanê 'cinîyî bi deynkerdiş û waadê karî yenê xapînayene û kaşê fuhuşî yenê kerdene' ma qerqilnenê. Xusûsen îdîayê ke vanê 'Tayê wezîfedarê kamuyî (dewlete) hêzê xo şuxilnenê û cinîyan kaşê fuhuşî kenê' ganî cade û bi şefafî bêrê cigêrayîş. Eger wezîfedarê ke no suc kerdê estê, ganî wezîfe ra bêrê girewtene û bêrê cezakerdene."

Sirri Sakikî qiseykerdişê xo de wina va: "Çend rojî yo Kurdî bi matmende ewnîyenê munaqeşeyê şima ra. Seba 2 Pêşmergeyan ke Alaya Kurdistanî milê înan de bîye û a alaye hetê Tirkîya û dinya ra bi hawayêko fermî yena şinasnayîş, şima heme amey têhet û şima qiyamet wedarna."

"Balyozê şima bi çekanê giranan gêreno"

Sakikî bale ante Başûrê Kurdistanî ser û va: "Başûrê Kurdistanî de bi desan qereqolê Tirkîya estê. Uca kontrolê nasnameyan yeno kerdiş û kontroleko xurt esto. Balyozê Tirkîya uca de, ne bi hêzanê asayîşî yê herême, la bi hêzanê asayîşî yê Tirkîya, bi tîmanê taybetan û çekanê giranan gêreno. Qet çîyêk zî nêbeno."

Sakikî qiseykerdişê xo wina qedîna: "Ma qey heqê serwerîye yê nê welatî esto la yê şarê bînî çin o? Şima pratîkê serdest û bindestan anê ca. Ma nê çîyan red kenê."

Goreyê melumatî, welatîyo ke nasnameyê ci nêzanîyeno, market ra nan girewt û şi keye. Wexto ke sifre de ronişt û nan kerd lete, zereyê nanî de poşet dî.

Welatîyo ke mat mend, ê demî bi kameraya telefonê destî qeyd kerd. Welatîyê mexdûrî derheqê firine de cayanê elqedaran rê gerre kerd.

Hedîse, Dewa Canverenî ya Erxenî de vizêr şewe qewimîya.

Ame zanayîş ke zama M.K. û vistewreyê ci M.C.T. û birayê cinîya ci M.T., sebebêkê nêzanayî ra munaqeşe kerd. Munaqeşe pîl bi, M.K.yî bi çeko ke tede bi, na M.C.T. û M.T.yî ra.

Pî û laj nêxelisîyayî

Xeberdayîşî ser o, ekîbê weşîye û cendirmeyî şîyî cayê qewimyayîşî. Pî û lajo ke giran birîndar bîbî, ameyî berdene bi nêweşxane la pah eme midaxeleyan nêameyî xelisnayîş û merdî.

6 kesî ameyî girewtene

Ekîbanê cendirmeyî demêko kilm de xebatêka hîra da dest pêkerdiş û zama M.K. tepîşt. Operasyonan de 5 kesê bînî ke elaqeyê înan bi hedîse esto zî ameyî tepştiş. Kar û barê 6 şildaran dewam keno.

Aslanî va "Serra 2025 de ma resay 14 mîlyon goşdarîkerdoxan", wina dewam kerd:

"Ez çiqas teşekur bikeri kêmî yo, ez mînetdar a. Ez nêzana ma çend mîlyon kesî mendê ke Kirmancî/Zazakî fam kenê yan zî qisey kenê, la ma bi albumê 'Çem Vano' resay 300 mîlyonî. Ziwanê çend mîlyonan, kewto zerrîya 300 mîlyon kesan."

"Mi herkes ef kerd"

Aslanî bale ante demê destpêkerdişê hunerê xo ser û va: "Wexto ke mi kilamê xo yê verênî vatî; kesê ke ez fam nêkerdêne, ez şikitêne û ez qij dîyêne, mi heme efû kerdî. Roja ke ez kewta rayîr ra heta ewro, sozê ke mi dabi xo, ez ci ser o menda û ez resay hedefê xo."

Aslanî mesajê xo wina qedîna: "La teşekurê mi yo tewr pîl, ê kesan rê yo ke wexto ke ez hema destpêk de bîya mi rê bawer kerd. Ez qet înan xo vîra nêkena!"

Qerarê mehkeme derheqê sanik M.K.yî de ame eşkerakerdiş. Ey maketê ke îdamkerdişê Şêx Seîdî teswîr kenê, sey sûsê wesayîtî şuxilnayî û nê dresimî medyaya sosyale de pare kerdî. Mehkeme, qerar da ke no kerdiş goreyê madeyê 130. yê Qanûnê Cezaya Tirkî (TCK) sucê "heqaretê xatirayê merdimî" yo.

Cezaya pereyî ya edlî

Netîceya muhakemekerdişî de versûc M.K. bi 8 hezar û 700 TL cezaya pereyî ya edlî ame ceza kerdiş. Mehkeme, heto bîn ra qerar da ke vercûs 45 hezar TL ucretê wekaletî yê avûkatîye zî bido. Bi nê qerarî, şuxilnayîş û parekerdişê nê maketan sey sucî kewt qeydanê huqûqî.

Rotiş ra ameyî wedaritiş

Wezaretê Tîcaretî ney ser o zî kewt têgêrayîş û prosese îdarî da dest pêkerdiş. Wezaretî platformanê e-tîcaretî de derheqê maketanê ke ameyêne rotiş de cigêrayîş kerd û qerar da ke nê maketî bêrê arêdayîş û rotişê înan bêro qedexekerdiş.

Altuntaşo ke antrenmanî ra ver qisey kerd, da zanayîş ke o Amedsporî ra zaf hes keno. Altuntaşî va: "Lazim o ke ma giranî bidê defans û forvet. Ez Amedsporî ra zaf hes kena. Ma do Amedsporî bikerê şampîyon."

Kaloğlu: Ma ey ra zaf hes kerd

Dîrektorê Teknîkî Sînan Kaloğluyî zî qiseykerdişê xo de bala xo ant muhîmîya cameyîşê xeyalê Altuntaşî ser û va: "Zinar, seba ke şima reyde bibo û şima nêzdî ra bişinasno tîya, mîyanê ma de yo. O şima ra zaf hes keno. Zaf zî bawer keno. Seba şima çîyanê zaf weşan wazeno. Hêvîyê zaf weşî ardî ziwan. Ma zî ey ra zaf hes kerd."

Dima, antrenmano ke Zinarî îdare kerd, bi têgêrayîşanê akerdiş û germbîyayîşî dest pêkerd. Antrenmano ke heyetê teknîkî zî tede bi, çapemenîye rê girewte dewam kerd.

‘Astengkerdişê xizmetanê kamuyî sûc o’

Eşkerayîya ke hetê Şaredarîya Erxenî ra amey dayîş de, ame vatiş ke demê peyênî de zirar dîyeno ronîştek û cayanê wînayên ê parkan. Parkî yê ma pêrûne yê, labelê astengkerdişê xizmetanê kamuyî sûc o.”

Şaredarîye da zanayîş ke înan seba ke derheqê kes yan zî kesanê nîyetxiraban ê ke zirar danê parkan de muemeleyê qanûnî bide dest pêkerdiş.

Enwer Yılmaz behsê xebatanê Zazakî Newsî keno.