Mihemet Kurdî
Vakurê Kurdistanî de 8ê Êlule de dewrê perwerdeyî yo newe dest pêkerd. Bi destpêkerdişê perwerdeyî reyde, polîtîkayê înkar û asîmîlasyonî yê ke ziwanê Kurdkî ser o yê zî, bi heme hêzê xo dewam kenê. Dewleta Tirkîya emser zî reyna, sey heme serranê bînan, bi mîlyonan wendekarê Kurdî perwerdeyê ziwanê dayîke ra mehrûm verdayî. Bêguman, bi xespkerdişê/astengkerdişê nê heqê tebîî ra (perwerdeyê bi ziwanê dayîke), helîyayîşê ziwanê Kurdkî û asîmîlekerdişê domananê Kurdan zî do dewam bikero.
Qirkerdiş tena bi çekan nêbeno. Eke ziwan û nasnameyê şarêkî bêrê qedexekerdene, kultur û qîmetê înan zî bêrê çine kerdene, ê zî benê qirkerdişêk, la no yew qirkerdişo bêçek o. Çimkî bê ziwan û kultur, tu şar nêeşkeno estbîyayîşê xo bipawo. Yanî asîmîlekerdişê domananê şarêkî yeno manaya kiştişê ziwan, kultur, estbîyayîş û qîmetanê ê şarî. Perwerdeyo bi ziwanê dayîke heqêko tebîî yê pêro şaran o û astengkerdişê nê heqê tebîî zî sûc o. Coka, bi zor Tirkkerdişê domananê Kurdan sûc û qirkerdiş o.
Prosesê aştîye
Seke ma pêro zî zanê, çend aşmî verê cû bi cehdê tayê kes û hetan, mîyanê Kurdan û hukmatê Tirkîya de prosesêko aaştîye yo newe dest pêkerdo.
Dewleta Tirkîya hetanî nika hêzanê Kurdan ê çekdaran kerdêne bahane û heme heqanê Kurdan ê tebîîyan (ziwan, perwerde, nasname, kulturî) înkar û binpay kerdêne. O sebeb ra ma Kurdî bi vindertişê şerê çekdarî û destpêkerdişê dîyalogî yê her di hetan zaf zerrîweş bîyî. Hêvî û waştişê heme partî û sazîyanê Kurdan bi nê prosesî o bi ke pêro astengkerdişê ke ziwanê Kurdkî ser o yê bêrê wedaritene û ziwanê Kurdkî qanûnê bingeyênî de bibo wayîrê statuyî. Panc aşmî ke prosesê neweyî dest pêkerdo, vîyartî, la çi heyf ke hetanî nika hetê fermîbîyayîşê ziwanê Kurdkî de tu bedilnayîş çin o. Yanî, hema zî polîtîkayê asîmîlasyonî yê ke serê ziwanê Kurdkî de yê, bi heme xedarîya xo dewam kenê.
Bê Kurdkî proses sernêkeweno
Verî ganî ma vajê ke hukmatê Tirkîya Kurdan ra zêdeyêr hewceyê nê prosesî bi. Çimkî raştî ci zî hukmat hem teber de hem zî mîyanê welatî de hetê edalet û îqtîsadî ra zaf zeîf bibi. Raşta ci, seba ke hukmat xeletî û kêmanîyanê xo sererast bikero, bi nê prosesî wext qezenc keno û wazeno ke reyna sey verî Kurdan biko hewn ro û înan bixapîno. Yanî armancê înan aaştîye û birayîye nîyo, armancê înan darukerdişê birînanê xo yo. Xora hetanî nika zî hukmatî hetê aaştîye û heqanê Kurdan ê tebîîyan ra gameke nêeşta û wina aseno ke nîyetê înan o ke hetê aaştîye de gaman bierzê, çin o. Çimkî hema ziwanê înan o yê aaştîye nîyo, yê înkar û kolonyalîstan o. La nîyetê înan se beno wa bibo, ma Kurdê verênî nîyê ke bi zuran bêrê xapênayene. Xora mûmkîn nîyo proseso ke ziwan, nasname û estbîyayîşê ma înkar keno, biserbikewo û ma sey şarî paştîya prosesêko winasî nêkenê. Ma verî zî vera polîtîkayanê înkar û asîmîlasyonî de bîyî û ma qebul nêkerdêne; ma ewro zî qebul nêkenê û nika ra dima zî ma do çi rey qebul nêkerê. Wa kes hewnan nêvîno, hetanî ke Kurdkî nêbo ziwanê fermî û wayîrê statuyî û reyna hetanî ke domanê Kurdî bi ziwanê xo perwerde nêvînê, wa kes ma rê behsê aaştîye nêkero û xora aaştîyêka wina zî çin a.
Eke armancê nê prosesî aaştîya mîyanê Kurdan û Tirkan a, ganî hukmatê Tirkîya verî fek asîmîle û înkarkerişê ziwanê Kurdkî ra verado û sey Tirkî ziwanê Kurdkî bikero ziwanê fermî yê dewlete.
Ganî sîyasetê Kurdan, Kurdkî nbkero xeta xo ya sûre
Raşta ci, ziwanê Kurdkî nika Vakurê Kurdistanî de (Kirmanckî/Zazakî û Kurmanckî) sekerat de yo; polîtîkayanê asîmîlasyonî ver ziwan roj bi roj helîyeno. Ewro zafaneyê bajaranê Vakurê Kurdistanî de ziwanê sereke Tirkî yo. Reyna, zafaneyê domananê ma yê ke emrê înan binê des serrî de yo Kurdkî nêzanê û çi heyf ke tayê cayan de zî Kurdkî hîç nêno qiseykerdene. Nê zî ramojnenê ke tehlukeyo ke serê Kurdkî de yo, resayo dereceyo zaf pîl. Bêguman, eke vernîya nê polîtîkayanê asîmîlekerdişî nêro girewtene, ziwanê ma do ver bi çinbîyayîşî şêro. O sebeb ra ganî sîyasetê ma nê tehlukeyê serê Kurdkî bivîno û nê prosesî de ziwanê Kurdkî xo rê bikero xeta sûre û heme cayan de ci rê wayîr bivejîyo, nêbo ke meşte bibo erey. Nê ziwanê rindekî (Kurdkî) Homayî bexşê ma kerdo, ganî sîyasetê ma nê ziwanî (Kurdkî) bi vergan nêdo werdişî.