Xeylê Komele, sazî û partiyê siyasî semedê 15ê Gulane Roja Roşanê Ziwanê Kurdkî deklerasyonê 15ê Gulane eşkere kerd
Deklerasyon Dîyarbekir de cayê Komela Kultur û Hunerî ya Dîcle û Firatî de ame aşkerekerdiş û pankartê “Her ca de Kurdkî, her dem Kurdkî” ame akerdiş. Temsîlkarê sazîyanê sîvîlan, partiyanê siyasî, komeleyê kultur û ziwanî, Meclîsa Dayikanê Aştiye, dayikanê hepsîyan û xeylê kesê bînî beşdarê deklerasyonî bîy.
Kurmancîya metnê beyanatî hetê Komeleya Cigêrayîşê Kultur û Ziwananê Mezopotamya (MED-DER) Rifat Ronî û yê Zazakî hetê Vervatoxa Komîsyona Ziwan û Kulturî ya DEM Partî Cemîle Tûrhalli Balsake ra ame wendiş.
Turhalli da zanayîş ke, serra 2006î de roja 15ê Gulane sey Roja Roşanê Ziwanê Kurdkî ameyo îlankerdişû wîna va “Çar hetê dinya de Kurdî na roje pê coşêko pîl pîroz kenê. 15ê Gulana 1932î de Roşinvîro Kurd Celadet Elî Bedirxan û hevalê xo Şam de Kovara Hawarî vet. A roje rojêka tarîxî bî hewa verêne bi Kurdkî kovarêke ameybî vetiş.”
Turhalli waşt wa qedexeyê ke ziwanê Kurdkî ser o estêêdî bêrê peynîkerdiş û wîna dewam kerd; “ Ma wazenê wa ziwanê ma pêroyê qanûnan de ca bigîro, bibo ziwanê perwerdeyî û resmî. Ma Roja Roşanê Ziwanê Kurdkî zaf cayan de çalakîyan virazenê. Ma bi no qayde kenê ke wa hetêk ra şarê ma wayîrê ziwanê xo vejîyo hetêk ra zî muxatabanê xo ra wazenê wa ziwanê ma bişinasnê, qebûl bikê.”
Pêroyê metnê deklerasyonê 15ê Gulane cêr de yo
Serra 2006î ra yo ke 15ê Gulane sey Roşanê Ziwanê Kurdkî ameyo îlankerdene. Her çar hetê dinya ra kurdî roşanê xo yê neteweye bi coş û heyecanêko pîl, bi hişmendî û bi têkoşînê pawitişî averberdişê ziwanê kurdkî pîroz kenê.
15ê Gulane 1932î de Roşnvîro Kurd Celadet Alî Bedirxan û embazanê xo Şam de dest bi weşanayîşê Kovara Hawar kerd. Na roje, seba kurdan bîye sey rojêka tarîxî ke reya yewine kovarêka bi kurdkî û bi alfabeya latînkî ameya weşanayene. Alfabeya latînkî seba ziwanê kurdkî ameya zelalkerdene. Seke destpêkê Kovara Hawar de ameyo vatiş, “Hawar vengê zanayîşî yo. Zanayîş xo şinasnayîş o. Xoşinasnayîş ma rê rayîrê felat û weşîye akeno.” Coka “Ziwan şertê estbîyayîşî yê yewinî yo.”.
Vatişê Birêz Abdullah Ocalanî yo “ Ziwan beden o, kultur beden o, bedenê xo rê wayîr bivejîyê” nê heqîqetî rast û temam keno.
Wexto ke ma vatişanê Celadet Alî Bedirxan û Birêz Abdullah Ocalanî ra ewnîyenê, ma vînenê ke hêrîşê ziwanê kurdkî û tecrîdo ke Birêz Abdullah Ocalanî ser o yo, yewbinî ra cîya nîyê û encamê eynî polîtîkayanê înkarkerdişê kultur, ziwan û nasnameyê kurdan ê.
Seserra 20. de xeylê welatê dinya rîyê polîtîkayanê yewpawitox û netewe-dewlete ra bîyî goristanê ziwanan. Sîstemê netewe-dewlete ke dişmenê demokrasî yê, bi polîtîkayê qirkerdişê kultur û ziwanî perwerdeyo yewziwan şarî rê ferz kerdo.
Verba nê polîtîkayanê çinkerdişî de, şarê kurd peynîya seserra 20. de bi waştişê azadîya kultur, ziwan û nasnameyê xo dest bi têkoşînê pawitiş û averberdişê erjanê xo yê netewe kerd.
Şarê ma seba ke peynîya qedexeyanê vernîya ziwanan bîyarê û perwerdeyo bi ziwanê dayîke bi qanûnan bêro pawitene, do têkoşînê xo xurt bikero, vernîya otoasîmîlasyonî bigîro û rayîr nêdo asîmîlasyonî.
Roşanê Ziwanê Kurdkî, verba polîtîkayanê asîmîlasyon û qirkerdişê kultur, ziwan û komelkî de do bibo destpêkê gamanê şorişgerî, çimeyê hişmendî, estbîyayîş û xobîyayîşî. Ziwan, nîşanê nasname û statuyê sîyasî yê şaran o. Seba ney zî, hewce yo ke ziwanê kurdkî bibo ziwano resmî û yê perwerdeyî. Perwerdeyo bi ziwanê dayîke, seba gedeyanê heme şar û netewan heqêko xozayî, bingeyin û global o.
Bi mîlyonan gedeyê kurdan ke nê welatî de ciwîyenê, nê heqê bingeyin û globalî ra bêpar ê. Seba ke Dewleta Tirkîya goreyê peymana globale ke aye bi xo zî îmza kerda, têw nêgêrena. No waştişê rayedaranê Tirkîya beno sebebê problemanê komelkî. Heta ke heme heq û azadîyê şarê kurd yê kultur, ziwan û nasnameyî ke heqê bingeyin ê, bi qanûnan bêrê binpaykerdene, do şarê kurd zî heme waranê cuye de têkoşînê xo yê kultur, ziwan û nasnameyî de biîsrar bo.
Şarê kurd do verba metîmgerîye de estbîyayîş û nasnameyê xo bipawa û do têkoşînê xo yê azadî xurtêr biko. Cuya rojane de bi heme lehçeyanê ziwanê xo qisey biko û bi stratejîyê xo bi pawitişê estbîyayîşê xo, sîyasetê xo, bi ziwanê xo biko û ferasetê qirkerdoxan veng bivejo. Şarê ma, do verba serdestan de heme waranê cuye de bi taybetî zî warê perwerdeyê bi ziwanê dayîye de têkoşînê xo xurtêr biko, bi ziwanê xo qisey biko, biwano û binuso. Bi nê amancî sere de merkezê ma yê xebatan yê komelkîyan de ma do her yew bi xo dest pêbikê û ziwanê xo xebatanê xo yê sîyasî, kulturî, hunerî û ekonomî de bixebitnê. Yewîye û paştîgirewtişê xo yê netewe bîyarê bi ca. Verba ferasetê polîtîkayanê asîmîlasyonî de ma do ziwanê xo rê wayîr bivejî û ziwanê xo bikê parêeyêkê cuya xo.
Bi şîarê ‘HER DEM KURDKÎ HER CA KURDKÎ’ bi amancê ke ziwanê kurdkî bibo ziwanê perwerdeyî ma do program û çalakîyanê cîya-cîyayan virazê û her ca de vengê ziwanê kurdkî berz bikê.
Na çarçewa de, bi hişmendî ya ke ziwanê kurdkî bibo ziwano resmî û yê perwerdeyî, ma do têkoşînê xo xurtêr û berzêr bikê.
Ma do 11ê gulane de Batman de dest bi rêzeçalakîyan bikê û 11ê gulane ra heta 1ê hezîrane hema bajar û qezayanê Kurdîstan û Tirkîya de mîtîng, rayîşşîyayîş, îzahatdayîş, vilakerdişê vilawekan, konsert, festîval, şayî, panel û forûman virazê.
Roşanê Ziwanê Kurdkî sere de cinîyanê ma yê sembolê ziwanê dayîke rê û heme têkoşer, derdgiran, xebatkar û zerrîwazanê ziwanê kurdkî rê pîroz bo.
Ma venga cinî, ciwan, roşnvîr, partî, sazgeh û hewtî ra heta hewtay serreyî û pêroyê kurdan danê ke, TÊKOŞÎNÊ ZIWANÊ KURDKÎ BERZ BIKÊ:
HER DEM Û HER CA DE;
BI KURDKÎ BIFIKIRÎYÊ!
BI KURDKÎ QISEY BIKÊ!
BI KURDKÎ BIWANÊ!
BI KURDKÎ BINUSÊ!
Û BI KURDKÎ BICIWÎYÊ!
15ê Gulane Roşanê Ziwanê Kurdkî heme şarê ma kurdan rê pîroz bo.
09/05/2024
