Firat Şîn
Pîsîngî yew heywanê ke bi hezaran serran ra nata şarê însanan reyde ciwîyenî. Nê heywanê nazikî mabênê ma de cayêko taybetî gênê û keyeyanê ma de sey endaman yenê qebulkerdiş. Bê guman pîsîngî ê heywanan ra yê ke tewr zerrîweş û fehmkerdeyî yê.
Tarîxê pîsîngan
Pîsîngî Misirê Verênî de amey kedîkerdiş. Texmînen 4000 serrî verê cû, misirijî pîsîngî sey heywanê pîrozî dîyênê. Bi rastî zî, misirijiyan seba pîsîngan yew îlahe bi nameyê Bastêt rê îbadet kerdênê. Pîsîngê ke merdênê, misirijî înan mûmya kerdênê û gorrêko taybetî de defin kerdênê. Badê cû pîsîngî Awrupa, Asya û cayanê bînan de zî amey kedîkerdiş.
Bîyolojî û xususîyetê pîsîngan
Pîsîngî semedê cinsê xo çimeyanê xoyan, goşê xo û bêvila xo ra îstîfade kenî. Çimê înan tarî de zî eşkenê tayê çîyan bivînî. Goşê înan vengî zaf zelal eşnawenî û bêvila înan hende xurt a ke yew pîsîngêk eşkeno wextêko ke şima keye de dekeweyê zera bi vengê bêvila xo bizano.
Yewna xususîyetêko balkêşê înan zî nê yo ke pîsîngî tim lingê xoyan ser o kuwenî. Aye ra zî vanî ke pîsîngî nê mirenî. Na mesele rast nîya, la rastî na ya ke pîsîngî lingê xo ser o kewenî û zaf rey nêdarbîyenî.
Pîsîngî heywanê pak ê. Înan tim bedenê xo bi ziwan û engişta xo pak kenî. Vajîyêno ke pîsîngî roje de 4-5 sehetî bedenê xo pak kenî. Kedî bîyayîşê înan ra yew sebebê muhîm zî nê yo ke înan mişk û heywanê bînê ke zeraran danî keyeyan dûrî fînî.
Îrqê Pîsîngan
Dinya de gelek îrqê pîsîngan estî, her yew bi taybetmendîyan û hawayo ke xususîya înan o. Îrqê pîsîngan, rengê înan, dêrî û kilmîya porê înan ser o yenî kategorîkerdiş. Tîya de çend îrqê pîsîngan:
- Pîsînga Persî: Na îrqa porê dergî û nazikî bi rengê ciya-ciyayan yena. Zerrîya înan zaf nazik a û wazenî ke tim wayîrê înan înan bidî mitekerdiş.
- Pîsînga Sîyamî: Pîsîngê rindberi yê ke cusse de orta yê, porê kilmî û bedena xurtî estî. Pîsîngê sîyamî wayîrê xo ra hes kenî û çimeyanê abîyan ê ke mîyanê rengê koyî de yî.
- Pîsînga Meyinî: Nê pîsîngî zaf mezgî û pêtî yî, herinda înan de roniştişî ra hes kenî, la xebata înan zî zaf a.
- Pîsînga Bengalî: Na îrqa bi goreyê pîsîngê xejî (vaşî) ameya viraştene û pîze de xalanê înan estê. Hereketinî û têgêrayişî ra hes kenî.
Şinasnayîş û xebitayîşê Pîsîngan
Pîsîngî heywanê xebitî, la independentî yê. Aye ra zî pîsîngî mirad kenî ke wayîrê înan înan bifehmî û cuçaneyîya înan bipawî. Tim îmkan bidî înan ke cayê înan ê dergûnîyî, şematişî û cîya-cîya cayî estî.
Pîsîngî însanan ra hes kenî la wazenî ke mabên bidî. Gama ke mite bena, pîsîngêk vengêko xususî vejena ke vajîyêno "purr purr". No zî nîşanê keyf guretişê a pîsîng o.
Weşîya pîsîngan
Weşîya pîsîngan zaf muhîm a. Ganî timûtim înan berdî doktorê heywanan û ganî waxtê xo de vaksenê înan bêrî kerdiş. Zaf muhîm o ke înan têr û temîzî bidî werdene. Herçiqas ke pîsîngî pakî ra hes kenî zî ganî timûtim înan bidî şutiş. No, hem weşîya înan paweno hem zî însan û pîsîng mabênê xurtî virazeno.
Pîsîngî, bi xususîyetanê xo yê cîya-cîyayan, ma pêroyê însanan rê yewê embazan ê tewr başan ê.
