Enwer Yılmaz

Seke ma zanê mîyanê bawerîya şarê ma yê Şaîfîyan de tazîya/şîn muhîm a. Şarê ma mîyan de hîrê rojî tazîya yena ronîyayîş. Mîyanê hîrê rojan de merdimê merdeyî û dost û nasê înan yenê tazîya. Tay kesî fatîhayêk wanenê, radanê şinê, tay kesî çend saete manenê, tay kesî hîrê rojî uca de vindenê û tay kesî zî her hîrê rojîzî  wextê nanî de yenê, nanê xo wenê û şinê.

Nika tazîyeyî zafê xo dewan de ney bajaran de yenê ronîyayîş. Her eşîre cayêkê xo esto û hîrê rojî uca de tazîya yena ronîyayîş. Cayê camêrdan cîya, cayê cinîyan cîya yo. Semedo ke ez nêşîyaya cayê cinîyan ez do qalê cayê camêrdan bikî. Şexsen ez bixo wexto ke şina tazîyayêke ez dûaya xo wanena, wayîrê tazîya pers kena û radana şina. Eke ma zaf nêzdîyê yewbînan bê, keye ra yew bo ez hîrê rojanê xo tazîya de temam kena. Ez ê rojan de qet nan nêwena, tena çay şimena. Eke ez bibî vêşan zî şina serê çarşî de heqê xo dana û nan wena. (Cayê tazîyaya ma Dîyarbekir de mîyanê Sûrî, kişta Camîya Pîle de yo)  

Ez nê nuşteyê xo de wazena qalê “werdê merdeyan“ bikî. Yanê werdo ke tazîyayan de yeno dayîş...

Werdo ke tazîyayan de yeno dayîş, gelo dîyeno mêmanan yan zî merdimanê merdeyî?

Rewnayo ke mîyanê şarî de na mesela ser o minaqeşe beno, gelo werdo ke tazîyayan de dîyeno helal o yan heram o? Eke ti mi ra vajî, kulî heram o! Ez bi serrano ke (Wexto ke zewicyaya ra nata) heqê werdê tazîya dana. Wext bîyo ez nêeşkaya bidî, mi vato, mi eciz mekerêne nika ez musaît nîya. Merdimanê mi en zaf zî lajê datê mi (O bi xo hetê madî ra zaf zengîn o) mi tehdîd kerdê û mi ra vatê, “eke ti pereyanê werdê tazîya nêdî ma to rezîl kenê. Ma to mîyanê qewima xo ra vejenê. Ti rezîl rûswa benê.” Ez mecbûr menda mi heqê werdê înan da. Tabî qasê 10 serrîyo ke ez heqo ke keweno mi mil ser dana.

Keyeyê ma de ma hewt tenî heqê werdê tazîya danê her tazîya de. Mi ge-ge eşnawito zaf merdimî estê nêeşkenê bidê, şinê deyn kenê anê danê. Zaf kesî estê destteng ê. Pê zore înan ra pere yeno waştiş û girewtiş. Hema vaje nêmeyê dewe bê zerra xo heqê nanî dano. Şebekeyo ke pereyê werdî arêdano, dehwaya camêrdî keno. Şebeke de melayî û zengînî estê. Xemê înan de nîyo tabî. Çi beno, beno feqîrî xora!

Eşîra ma eşîra Mistanî ya, dewa ma girêdayîya Mistanî, Merware yo. Qasê 6-7 keyeyê pîlî estî û mîyanê her keyeyê pîlî de da 20-25 keyeyî estê. Ma ê kesanê ke zewicnayî yê sey keye hesibnenê. Tabî kênayê ke zewicyayê û şîyê, keye ra nênê hesibnayîş. (Axir nênê hesibnayîş nêxnê înan ra zî heqê werdê tazîya amêne waştiş)

Dewe ra eke yewêk bimiro hîrê rojî zîyafetê nanî esto. Hem cayê camêrdan de hem cayê cinîyan de. Cayê cinîyan de hema vaje festîvalê nanî esto. Cinî, tutanê xo, veywanê xo û ge-ge zî cîrananê xo anê tazîya û eki nan nêwerî nêşinê keyeyanê xo. Wayîrê tazîya xora 3 rojî pa arayî, nanê şanî, şewe, nanê xo loqanta ra wazeno. Gere werdê înan lehmecûn û kebab bo. Hîrê rojî cinî mirda xo lehmêcûn û kebabê xo wenê.

Cayê camêrdan de zî çeteyê ke pêroyê Dîyarbekirî de tazîyayan gêrenê û nano beleş wenê vernî de yê. Ê mirda xo hîrê rojî nan wenê. Nasê kamî esto şino pê zore qolê nasê xo yo ke ameyo tazîya ra tepişneno beno qata core de nanê ey dano ci. Nêmerojî ra hetanî şan nan dîyeno mêmanan û dewijan.

Nano ke dîyeno dewijan (Merwareyîjan) se ra 70-80 nano ke dîyeno mêmanan ra zafêr o. Eki mîyanê rojî de 100 persîyon dîyeno mêmanan 500 porsîyon dîyeno dewijan. Prensîpê nanê tazîya de guya camêrdî yena kerdiş ke wa kesê ke yenê tazîya vêşan nêşê, labelê dewijî se qat zêde nan wenê. Ez pê çimanê xo bîya şahîd. Mi cinîyanê ma ke şinê tazîyaya cinîyan ra pers kerd ke uca de se beno? Vanê dewijî pa kulfet û veywanê xo her roj yenê nanê xo wenê. Cîrananê xo zî xo dir anê semedê nanî.

Milet nanê xo weno, her roj pîzeyê xo keno mird, ma ra zî her tazîya de qasê hezar TL  pere yeno girewtiş. Û ma zî şerm kenê ke tazîya de nan borê.

Nika ez şima ra vana, cayê ney dînê ma û kitabê camêrdîye de esto? Şima senî pê pereyanê feq-feqîrî camêrdî kenê? Eke şima zaf wazenê merdimanê xo bigêrêne berêne pê peyanê xo loqante de werd bidêne înan.

Vere cû şarê ma dewan de bi. Teber ra dewanê derûdorî ra şar ameynê tazîyayan. O wext wesîyît çîn bi. Mêmanî pê qantiran ameynê û dest veng zî nêmeynê. Heta êyê ke hal û waxtê xo ca de bî xo dir heywanêk ardêne. Bi no qayde wayîrê tazîya rê hetkarîye kerdêne. Êyê ke teber ra ameynê nan dîyaynê înan. Wayîrê tazîya tena ney cîranê înan zî werd pewtêne û daynê. Labelê nika? Nika eki sey ma dewijî pêro bidî, pere danê arê û her merdimê zewicnayî ra qasê hezar TL pere gênê. Eki sey ma nêbo wayîrê tazîya semedo ke werd dano qasê se hezar TL mesrefê ey şino. Zaf cayan de ma eşnawito ke semedo ke wayîrê tazîya bieşko werd bido, şîyo banqayan ra kredî girewto û xo kerdo deyndar. De vajênê! Nano ke dayo helal o?

Nika tazîyayî zafê xo bajaran de yê. Êyê ke teber ra yenê eşkenê loqantayêk de nanê xo borê. Dewe de wînî nêbi. Merdim dewa xo ra şefeq ra kewtêne rayîr. Mecbur dewa ke şino ci de nan werdêne. Çimkî rayîrê ey ser de loqantayêk çîn bî. Yanê mabênê zemanê verî û nikayî de ferq esto. Nika merdim esto o bixo zî bajar de yo, hîrê rojî şino tazîya de nan weno. Mabênê keyeyê ey û cayê tazîya de gamêke esta la onca nanê xo tazîya de weno.

Nika zaf komelan, dewan û eşîran rîyê nê mexdûrîyetî ra werdê nanê tazîya dayo wera. Zaf malayan waazê xo de aşkere kerd ke usul-edet wîna nîyo. Pê zor merdiman ra pere arêdayîş, wayîrê tazîya hendê mexdur kerdiş raşt nîyo, guna yo. Labelê eşîrê sey eşîra ma (Mistan) semedê qûretî semedê “Camêrdîye” rik kenê.

Eke wayîrê tazîya tena werdê tazîya bido se beno? Ma vaje eşîra ma. Ez bîyêne mi tena nan daynê êyê ke bajaranê bînan ra ameyê. Yanê mêman ê. Xora ê bewlû yê. Eke wînî bo hezar TL ney tena se TL mesref şino. Wa dewijî zî nêmeroj şêrê keyeyanê xo de nanê xo borê. Qey cayê tazîya loqanta yo? Bajar de her game de loqanta esta. Xora êyê ke yenê tazîya xo dest de sey verî çîkêk zî nêanê. Bê bore şo! Ez xo xo şerm kena borî. Ez nêwena zî. Uca loqanta nîya. Merdim qey homayî şino tazîya dejê wayîranê tazîye pare keno, dûayêke waneno û şino. Kam ke şi homa ey ra razî bo la kam ke nan werd wa bizano êyê ke heqê ê nanî danê înan ra tay merdimî heqê xo helal nêkenê. Eki helal nêkerd o loqmeyo ke to qirike ra şi war heram o. Ma begem nêkenî la Dîyanetê Tirkîya bîle aşkere kerd ke cayê tazîye cayê werdişê nanî nîyo û raşt nîyo.

Ez ê camêrdan ra persêk bikî? Eke şima hendê meraqlî yê nan bidî, camêrdî bikî şima qey veyweyan de nan wedarit, hînî nêdanê. Veywe de dayîşê nanî çîyêko weş bi. Nika semedo ke mesrefê xo tay o milet benê salonanê veyweyan, pastayêka ercane, kolayêka qije û tay kurabîye danê mêmanan. De uca de werdê veyweyî bidêne mêmanan. Merde xo rê na dinya ra şîyo, dinyaya xo beldilnayo şima û ey/aye ser ra hê camêrdî dima.

Neyse ez tîya de noqte ronî. Nîyêtê mi çîn o ez qelbê çewî bişiknî. La no raşt nîyo, neheqî ya, no edetê ma nîyo, qûretî ya û mexdûrkerdişê însanan, o. Bi no qayde manaya tazîyayan zî xeripîyaya.