Zerrweş Xodî
Ez to ra çi vajî, nêzana! Şew û roj ma gereyê nê çîyan kenî, la hima zî ma gamêk aver nêşîyî. No nêşîyayîşê ma tena rîyê ma ra yo yan suçdar kesê bînî yî, nêzana! Her cayê welatê ma de merdimê ma derheqê dej, xem û kêmasîyanê xo qalî kenî, la vatiş ra teber nê hemwelatîyê ma seke ê wayîrê nê dej, xem û kêmasîyan nîyî hereket kenî. Waştiş û kerdişê înan nêresenê pê. Seke hemwelatîyê ma hetêk ra qalê nê teferuatanê bindestîyê xo qalî kenî, la heto bîn ra seke barê nê teferuatan serê milê înan de nêbo hereket kenî. Rast a! Gorê mi zî dej, xem û kêmasîyan xo rê barkerdiş çîyoke rind nîyo. La seba ke nê çîyî ma rê bar nêbê û rayirê ma nêxetemnê hewce keno ke ma rayirêko weş peyda bikerî û ê rayirê ser biramê.
Psîkolojî de seba ke merdim problemanê xo xo ra dûr tepişo çend rayirî estî. Nê rayiran ra di tenî; heq ra vejîyayîş û remayîş î. Merdimî eşkenî binê rayiran problemanê xo yê paştîya înan ser de bar virazenî def bikerî.
Nê rayiran ra o yewin problemanê to açerneno û bi açarnayîşî,rayirê toroşin keno. Rayiro bîn zî bi xapinayîş to dano bawerkerdiş ke ti bin ê rayirî problemanê xo ra xelesîyenî. La no rayiro dîyin rasterast to probleman ra nêxelesneno. Problemnê to çareser nêkeno. To xapineno!Bi înkar kerdişê probleman çend wextî moralê to keno weş, ti vanê qey ti nê probleman ra xelesîyayî la qederêk ra dima nê problemê to seke qilêrê singerî bê, xo danê teber û ciwa to edem kenê.
Nê rayiran ra o yewin rayirê “ Heq ra vejîyayîş” o. Yê dîyin zî “Remayîş” o. Gama merdim rastê dej, xem û kêmasîyan yêno, eşkeno bi rayirê heqravejîyayîşî xo nê probleman ra bixelesno û nê probleman sey derenca xo rê bikero sekuye. Mîsal; nê rojan de mi yew fîlm temaşe kerd. Esasen ti vajî; to fîlm ecêbna? Ezo vajê, nê. La no fîlm de yew esaso bingehên xo nîşan dano: “Kêmasîyanê xo qebul bike û nê kêmasîyanê xo xo rê bike qiwet”. Fîlm de, bi kilmîye, yew keye afrîka ra bar keno yêno welatê rojawanan. Tîya xo rê dikan akenî û cuya xo domenî. No keye keyeyêko sîya yo. Ziwanê îngîlîzan de verî seba înan “negro” ameyo vatiş. Di domanê înan benî. Nînan ra yew embazanê xiraban reyde şino yeno û beno merdimêko xirabên. Domano dîyin zî embazanê başan reyde geyreno. Nê domanê qicî ser ra yew serebute vîyarena û doman beno kor. No proses de pîyê lajekî ey ra risteya cêrîne vano;
“Kêmasîyanê xo qebul bike û nê kêmasîyanê xo xo rê bike qiwet”.
Lacek şîretê pîyê xo qebul keno û gorê na dîstûrî cuya xo rameno. Astengîya xo qebul keno. înkar nêkeno. Dima zî bin astengîya xo dinya de xo rê ca virazeno û xo xirabîyan ra paweno.
Pisporê psîkolojî zî xebatanê xo de seba merdimanê wayîrê probleman nê rayirî salix danî. No rayîr de merdim eşkeno xo nas bikero. Zehmetîyanê xo bivîno û hetê xo yê qiwetênî veco werte. Seba hemwelatîyanê ma zî no rayîr rayîrêko baş aseno. Eke hemwelatîyê ma seba dej, xem û kêmasîyanê xo nê rayirî ser ra şêrî, ez vana do çîyê weşî vejîyê werte.
Ewro ma vînenî, her hetê dinya de problemî estî. La merdimî ke nê probleman vînenî, tespit kenî; seba çareserîya nê probleman xebatan awan kenî. Nê tespit û xebatê çareserîye çiqas zehmet bibi zî merdimî hemberê nê zehmetîyan de xo ver danî û peynîye de serkewte benî. Eke ma biewnîyê nê merdiman ra û nê rayirî,xo rê bikerî sey rayiro esas karê ma do hina bibo asan û serkewte.
Ez hîs kena ke ti ha xo zere de vanî; lêlaw çi problemê ma estî!Heme problemîney, la ez wazena yew problem to ra vacî, ti zî fehm bike. Ewro ma bi ziwanê neteweyêk bînî xo îfade kenî, vatişanê xo, karê xo, hîs û waştişanê xo binê ziwanî vanî. No, seba ma yew dej û xem o. Hetê bînî ra zî kêmasîyêka girde ya. Ez zehfê reyan eşnewena ke şarê ma derheqê nê probleman de gazinê xo kenî. Derheqê naye de hîsanê xo eşkera kenî. Pekî seba nê probleman şarê mase kenî. Planê înan çi yî? Ez to ra vajî, şarê ma serê nê rayirî ra di benî cîya. Na merhela de zî di rayirî vecênî vernîya ma. Merdimê ke înan ra yêna domananê xo der bi ziwanê xo qisey kenî. O zî tena zereyê keyeyî ra sînorkerde yo. Gama domanî benî pîlê zî nê cehdê xo ca verdenî. Merdimê bînî zî seba ke domanê înan dibistanan de, sazgeyanê dewlete de rastê probleman nêrî, qet domananê xo muhattabê ziwanê xo nêkenî.
Gama merdimî ke nêwazenî yan zî nêefterenî domananê xo ziwanê xo der bikerî muhattab, wayîrê ziwanê xo nêvecênî û heta ke ziwanê xo înkar bikerî şinî. Na nuxta de rayiro dîyin dest pênase: “Remayîş”. Şarê ma sebebê nê probleman sîstem vîneno û heta ke sîstem xetaya xo yan zî sucê xo çareser nêkero cayê xo ra tênêdanî. Gama ti înan ra persenî percêqênê serê rîyê to. Gorê fikrê înan, Înan seba domananê xo rayirêk weş weçînayo.Na çareserî hetêk ra problemanê înan demêk kilm de çareser kena ûînan probleman ra dûrî fînena. La demê ameyoxan de nê merdimî nê problemanê xo ra bihişmendî yan zî bêhişmendî derdan ancenî. Seba naye yew mîsalê min o xirab esto. Yew lajê apê min esto. Nameyê ey R.yo. Mi ey ra zehf çî hêvî kerdine, la her kes nêreseno miradê xo. No R, nika 20 serre yo. Gama ame dinya ma dewe de bî. Ê wextan herkes bi ziwanê xo çimanê xo akerdine. R.yê tozî dewe de bi ziwanê xo dinya ra va merheba. Dewe de bi pîl. Ma û pîyê ci kirdkî qisey kerdine. Seba ke wendekarê dewe payîz ra heta hamnanî şîyîne suk de perwerde dîyine.
Tekêlîya R.yî nê wendekaran der zehf çinêbî. R.yê to sey Ristemê Zalî xam û bêtesîr bi pîl. Heta panc şeş serrî na rewşe wina vîyarte. Rojêkê hamnanî dibistanî qedênî û wendekarî zî yênê dewe, verê keyeyê xo. Nê wenderan ra yew zî lajê pismamê( Dewan de pismam sey azê apê apan yêna hesabkerdene) R.yî yo.Dolmuşa dewe yêna serê pirdî û nê wendekarî benî peya. R. zî seba vînayîşê dolmuşa dewe şino vernîya dolmuşe. Tîya de pismamê R.yî ey ra wina vano: R. eke ti barê min der mi rê bibê hetkar, gama ma resayê keye ez yogurt dana to. R. zî vano qey yogurt çi yo. Çekuya yogurtî ey rê newe ya. Hetê înan keno barê înan înan der ano keyeyê înan û pismamê ey mîyanê poşetanê xo ra qutîya mastê hedreyî yê bajarî veceno. Resul senîn çim fîneno mastî çimê ci benî pirî. Ageyreno pismamê xo û vano; No mast o!
R.yê ma wina bi ziwanê xo bibê pîl. La nê rojan de ez qet nêwazena R.yî der qisey bikerî. R.yê to ziwanê xo xo vîr ra kerdo û tena tirkî qisey keno. tirkîya şiktî ya sukî. De mi ra vaje no suç yê kamî yo.
