Ozlem Guntaş
Heme miletan de zî mîtolozî zaf ca yo berz û giran de ro. Çi ke xususîyetê her şarî mîtan de wedarde yo. Ma eşîkîme ke vajêrîme mîtolojî îlkel tarîxê miletan o.
Mît; dîna fahm û form kerdîş , ciwîyayîş û meseleyan têde kerdîş o. Yanê raştîye bi xo ya. Fîkrîyayîşê dîyalektîk ra vecîna werte. Îlîmê sentagma de , têdima yî de mît; haqa dîna û dormê xo tasavvur kerdîş û înan resîm, takvim û hîkayayanê bîyayîşî de raştî kerdîşo. Mît tekstê tasvîr kerdîşê hadîseyano. Fîkîran, hîkayeyan rindekîye ra, tenikîye ra ziwan ardena.
Wextê mîtolojî de raştîya ciwîyayenî yew form ra , hîsmendîya mîtolojî ra fahm bena. Mîtolojî; medenîyetê mîtan de form o tewr khan, îtîqat, meseleyê polîtig, senat , felsefe û medenîyetê qewmî pêro xo de topkerdîş û têhet ardena. Jew pergal o.
Tayê mîtî zî estê teyna serba yew armancî amêyê werte. Nî zî zobîna meseleyan îzah kenê. Mîtolozî teyna mêrdîmanê kahanan de qayît nêkeno. Heq û royê, milaketê ke ma seveknenê, pawenê topkerdîşê înan o.
Mîtolojî; fîkranê kahan û virenan gorê kulturê fekî ra cisn bi cisn beno. Na semed ra îlîm o viren o. Mîtolozî îdeolojî û îlmê sîyasetê virenî yo zî. Mitolozî raştîye û çîyo ke aqlê mêrdîmî nêgeno înan ano rê ziwan.
Mîtolozî dînamîg û dîyalektîg o. Coka zî îlîm o kollektîf û tewr kahan o.No îlîm; rîtuelan, îdyoman û têkstan de kod bîyo. Ûsul û metodî serba rakerdîşê nê kodan o. Bingê mîtolojî de mordeman hazar serran de se kerdo, se nêkerdo; cerebnayîş û xover estîşê înan ano rê ziwan. Sir ke kewt ci mordem tenena mana dano ci.
Mîtolozî pergalê perwerdeyanê mordemanê kahanan o. Mitolozî teyna xadîseyan nê ê xadîseyî çuturî vecîyê wertê sebebe înan areze keno. Resmê dîna raşte nêvirazeno. Wazeno ke dîna na sembolan ra bêro fahm kerdîş. Mîtolozî ; hem sebeb û pêynîya çîyê qeseyî keno, hem zî çi çikî rê beno, qiymet dano eyî zî. Mêrdîm ke na het ra qayît kerd,, mît, pergal ê aqilî yo zî.
Hadîseyan bimbarekan û ciwîyayenî ra berz bîbîno zî anca aqil ra giredano. Mîtolojî kâinat senen vecîyo werte, sebebe nê kozmozî, bîyayîşê îdeolojî, çîyo ke dormê ma de bican û bêcan; û yo ke ma vînenîme û nêvînenîme wazeno û qeyret keno ke fahm bikêro.
Mît ; hîkaye û form ê musnayîşî yo. Manî, estanike, destan, efsane û rivayet ra zî name ceno û rîtuelan de zî babeta verî ano werte. Na mana de zî mît o tek-teyna çînîyo. Mîtî teyna çekûyan û fekî de nê; rîtuelan de, ayîn an de zî ciwîyenê.
Mîtî ciwîyayîş de ke rastê raştîye bîya eyî gora xo areze û eskera keno. Na mana de ke kamcî tekst ê mîtolojîkî arê dîyê kaos-kaînat, tabiat-cemîyet, cuye-merdene, roştî-tarî têverver, têdust ardene ra bijê hetanî çîyo geves, alemî pêro şûmûlneno.
Mîtolojî bi hazar serran pergal ê qewmê şaranî rê, cedanî rê hukum kerdo û gûrewtê binê bandûra xo.
Çime: Fuzulî Bayat (Cikewtenê Mîtolojî)
