ENWER YILMAZ

Dewanê Lîceyê Amedî de, serranê dergan ra nata yew cuya arame estbî. Dewijî, çimeyanê awe û daristananê mazêran azîyan dir bi zîret û weyîkerdişê heywanan debara xo kerdêne. Labelê, demo peyênan de no wazîyeto weş, cayê xo verda vengê makîneyanê karî yê girdan û toz-dûman. Herême, rîyê projeyanê madenê paxirî ra bîya tarûmar.

Vetîşê madenê paxirî, tena bi kendişê binê erdî nîyo, eynî wext de xoza zî talan keno. Xebatê madenî yê ke dewanê Lîce Kiliçli û Koçmarîn û dewanê bînan de yenê kerdiş, bi seyan doniman erazîyê daristanî çîn kerdî. Nika darî şîy, erd erozyon beno û rîskê leserî zêdîyeno.

Her çî ra ver wexto ke daristanî çîn benê, çimeyê awe zî kemî benê. Sey dewa Koçmarînî de, rîyê xebatanê madenî ra zafê dewan de çimeyê awa şimitişî bi temamî pêsayê. Na rewşe, hem heyatê merdiman hem zî heywanan erzena binê talûkeyî.

Awê jehrîne û rîskê nêweşîye

Eşteyê jehrînî yê ke wextê madencîtîya paxirî de vejîyenê, kewenê awanê binê erdî û serê erdî. Na awa lêşine û tozo ke beno berz, hem baxçeyan hem zî weşîya merdiman tehdît kenê. No jehro nêasaye ke maden verdeno xoza, eşkeno serranê dergan bibo sebebê problemanê weşîye.

Projeyanê madenî de zaf rey qerarê mehkemeyan zî nêno pawitiş. Raporê ke mehkemeyî amade kenê, herçiqas ke vanê herême de rîskê erdlerz û laserî esto zî, makîneyê madenî nêvindenê.

Madenî tena xoza ney, cuya dewan zî qedînenî. Merdimê ke debara xo bi zîret û weyîkerdişê heywanan kenê, bi pêsayîşê awe û xirabîyayîşê erdî, çimeyanê xo yê debare vîndî kenê. Na rewşe bena sebebê ey ke merdimî dewanê xo yê ke tede ameyê dinya û bîyê pîl, terk bikerê û koç bikerê. Çînkerdişê xoza, xo reyde hêdî-hêdî çinkerdişê yew kulturê dewe zî ano.

Çîyo ke Lîce de yeno cuyayene, eslê xo de hîkayeya ke zafê cayanê Tirkiya de yena tekrar kerdene ya. Seba menfeetî, daristanî, awî û warê cuye yenê talankerdiş. Şîrketê madenî, binê nameyê "averşîyayîşî" de xoza çarnenê cayê kapîtalîzmî. La ganî ma vîr ra nêkere ke xoza, pere nîya; heyat bi xo yo. Eke ma xoza nêpawe, ma pêro do vînî bikerê. Çunke cuye, ancax pawitişê erd, awe û darî wazena.