Mihemed Kurdî

Ala sembolêko zaf kehen o ke bi hezaran serran o hetê kom, şar, dewlete û împeratorîyan ra yeno xebitnayene. La alayê ke verê cû hetê împeratorîyan ra ameyêne xebitnayene, sey alayanê neteweyîyan ê nika nêbîy, şikl û armancê înan cîya bî. Seserranê peyênan de, yanî dima rijîyayîşê împeratorîyan, netewe-dewletî awan bîyê û her netewe-dewletê ke awan bîyê zî, xo rê bi nameyê alaya neteweyîye yew sembol nîşan dayo. Êdî qada mîyanneteweyîye de nîşaneya şar û welatan a tewr pîle alaya înan a.

Ma Kurdan de zî, sey heme şaranê bînan, qada mîyanneteweyîye de yew sembolê ma yo neteweyî, sey alaya rengîne, esto. Nika herçiqas ke Kurdîstan welatêko xoser nêbo zî, başûrê ci de yew herêma ma ya federal esta û seranserî ê herêmî de alaya ma ya rengîne berz bena. Semedo ke alaya fermî ya Herêma Kurdîstanî ya, heme cayanê dinya de şar û dewletê bînî ma Kurdan bi na remza ma, yanî bi alaya rengîne, şinasnenê.

Tarîxê Alaya Kurdîstanî

Goreyê cigêrayoxan, dima Herbê Cîhanî yê Yewinî, serra 1919î de zanaye, pêşeng û rayberê Kurdan Stenbol de seba tifaqa Kurdan ameyê têhet û bi nameyê "Cemîyeta Tealî ya Kurdîstanî" yew komele awan kerda. Komele, "Xoserîya Kurdîstanî" xo rê kerdbî armancê bingeyên û seba ney zî dest bi xebatanê xo kerdbî û zaf bajaranê Kurdîstanî de şubeyê xo akerdbî. Zaf serek û rayberê erjayeyî, sey Şêx Seîd, Seyîd Riza, Nûrî Dêrsimî, Şêx Mehmud Berzencî, Seyîd Ebdula, Kamuran û Celadet Elî Bedirxanî, endamê na komele bîy. Komele, serra 1920î de Stenbol de kongreyêko neteweyî saz kerd û nê kongreyî de alaya rengîne hetê endamanê komele ra sey alaya Kurdîstanî ya neteweyî ameya qebulkerdene. Dima girewtişê nê qerarî, komele karanê xo yê dîplomasîye de, dîdar û kombîyayîşanê xo yê bi temsîlkaranê dewletanê bînan reyde, alaya rengîne sey sembol û nîşaneya welatê Kurdîstanî xebitnaye.

Dr. Nûrî Dêrsimî zî kitabanê xo de mojneno ke înan Elîşêr û Seyîd Rizayî reyde, serranê 1920-1922î de, alaya Kurdîstanî koyanê Dêrsim û Qoçgirîye de daliqnaya. Rêxistina Xoybûnî zî serra 1927î de alaya rengîne sey alaya Kurdîstanî ya neteweyî tesdîq kerde û dima ra General Îhsan Nûrî Paşayî rê şawite û ey zî Agirî/Ararat de alaya rengîne berz kerde.

Hûmara 11. ya kovara Hawarî, serra 1932î de bi qapaxê alaya Kurdîstanî ameya çapkerdene. Reyna serra 1946î de, wextê îlankerdişê Komara Mehabadî de, alaya rengîne hetê hukmatî ra bi tayê bedilnayîşanê qijan sey alaya fermî ya Komara Mehabadî ameya qebulkerdene.

Serra 1999î de, parlamentoyê Başûrê Kurdîstanî alaya rengîne sey alaya Kurdîstanî ya neteweyî tesdîq kerda û a roje ra nat alaya rengîne seranserî sinoranê Başûrê Kurdîstanî de berz bena. Heme dezgeh, gumrik, sazî û daîreyê fermî yê mîyanê sinoranê Başûrê Kurdîstanî de alaya rengîne yena daliqnayene û ancî heme berpirsîyarê Herêma Kurdîstanî, qada mîyanneteweyîye de bi alaya rengîne beşdarê dîdar û kombîyayîşan benê.

Reyna serra 2009î de, parlamentoyê Herêma Kurdîstanî 17ê Kanûne sey roja alaya Kurdîstanî îlan kerde û a tarîxî ra nat, her serre 17ê Kanûne de şarê Kurdî seranserî cîhanî de na roje pîroz keno.

Manaya Alaya Kurdîstanî

Alaya Kurdîstanî ya rengîne hîrê rengan ra yena pê; ala cor de bi rengê sûrî, mîyan de bi rengê sipîyî û cêr de zî bi rengê keskî ameya xemilnayene. Tîjo ke 21 tîrêjan ra yeno pê, mîyanê alaye de, rengê sipîyî ser o ca gêno. Rengê sûrî nîşaneya gonîya şehîdanê Kurdîstanî yo. Rengê sipîyî sembolê aştî û aramîya şarê Kurdî yo û rengê keskî zî tebîet û xozaya Kurdîstanî temsîl keno. Arizêko bîn ê alaya Kurdîstanî tîj o. Tîj tarîxî ra nat bawerîya ma Kurdan de nîşaneya afernayîşî/xeleqnayîşî ya û ancî hûmara 21î zî nîşaneya vejîyayîşê Kurdîstanî ya, yanê tîj seba Kurdan sembolê azadî û roşnîye yo.

Seke ma cor de zî va, alaya rengîne nika alaya fermî ya Herêma Kurdîstanî ya.

Semedo ke ma bindest ê, ganî heme komele, rêxistin, sazî û partîyê ma yê Kurdan alaya rengîne sey alaya neteweyî ya Kurdîstanî qebul bikerê. Seba tifaqa ma Kurdan, eke şar û sazîyê ma Ewropa û cayanê bînan ê dinya de, mîtîng û çalakîyanê xo bi alayanê partî û rêxistinan ney, tena bi alaya Kurdîstanî saz bikerê, o çax şar û welatanê bînan zî do ma hîna baş nas bikerê. Bimbarek bo roja alaya Kurdîstanî! Bi hêvîya ke heme cayanê Kurdîstanî bixemilîno, wa her tim berz bo alaya Kurdîstanî